آوریل امسال "حزب زنان پیشرو" توسط چند زن ایرانی-آلمانی در هامبورگ به ثبت رسید. حال این حزب با برگزاری یک نشست مطبوعاتی رسما اعلام موجودیت کرده. با هوروش پورکیان، رهبر این حزب درباره اهداف و برنامه‌های آن گفت‌وگو کردیم.با دیدن دعوتنامه نشست مطبوعاتی "حزب زنان پیشرو" اولین پرسشی که به ذهنم رسید این بود که "حزب زنان" چه کارکرد و اهدافی می‌تواند داشته باشد؟ آیا در کشورهای دموکراتیک و مبتنی بر برابری حقوقی حزب زنان وجود دارد؟ این حزب برای ایران چه مفهومی دارد؟

درباره حزب زنان در دیگر کشورها این نتایج را به دست آوردم:

قدیمی‌ترین حزب زنان با نام "حزب ملی زنان" National Woman's Party در سال ۱۹۱۶ در آمریکا و در جریان مبارزات حق رأی زنان تشکیل شد. این حزب در سال ۲۰۲۱ منحل شد.

اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه‌ وله

در هند نیز در سال ۱۹۸۳ "کنگره ماهیلا" که از سال ۱۹۵۲ به عنوان شاخه زنان احزاب فعالیت می‌کرد به طور مستقل شکل گرفت.

در ایسلند در سال ۱۹۸۳ حزب زنان تاسیس شد اما در سال ۱۹۹۹ در حزب سبز ادغام شد و در نروژ نیز در سال ۱۹۹۹ حزب زنان تاسیس شد که عملا غیر فعال است.

در سوئد حزب Feministiskt initiativ (FI) در سال ۲۰۰۵ تاسیس شد اما تنها در پارلمان اروپا و در انتخابات محلی فعال است.

وضعیت در آلمان هم کمابیش مانند سایر کشورهای اروپایی است. در این کشور در سال ۱۹۷۹ یک حزب کوچک به نام حزب زنان تاسیس شد اما خیلی زود به دلیل اختلافات داخلی از جمله بر سر اینکه آیا مردان می‌توانند در این حزب عضو شوند یا نه عملا از بین رفت.

در حال حاضر حزب فمینیستی زنان که در سال ۱۹۹۵ در آلمان تاسیس شد همچنان فعال است و خود را بازوی سیاسی جنبش زنان می‌داند. این حزب تا کنون در هیچ انتخاباتی موفقیتی به دست نیاورده است.

"حزب زنان پیشرو"

در جست‌وجوهای اولیه‌ام درباره "حزب زنان پیشرو" به اطلاعاتی از این دست رسیدم:

"حزب زنان پیشرو" در ماه آوریل سال ۲۰۲۵ به ثبت رسید. این حزب در سایتش خود را "زنان پیشتاز تغییر" نامیده است. رهبر و موسس این حزب هوروش پورکیان، کارآفرین و اقتصاددان مقیم هامبورگ است. دیگر اعضای هیأت مدیره و اجرایی این حزب پانته‌آ مدیری، ساناز صفایی و مولود حاجی‌زاده هستند.

در میان اعضای موسس، عکس چندین مرد نیز به چشم می‌خورد.

در سایت این حزب رئوس کلی اساسنامه آن از جمله اعتقاد به حقوق بشر، حقوق زنان، آزادی انتخاب جنسیت، مخالفت با هرگونه افراط‌گرایی مذهبی و نژادی و حفاظت از طبیعت و محیط زیست برشمرده شده‌اند.

اینها اما برای پاسخ به پرسش‌های من کافی نبودند. برای گرفتن پاسخ سوالاتی که در ذهن داشتم با هوروش پورکیان که در سایت حزب با عنوان "رهبر حزب در سطح فدرال آلمان" معرفی شده تماس گرفتم.

در گفت‌وگو با خانم پورکیان متوجه شدم که این حزب دو بخش ایران و آلمان دارد و در بخش آلمانی آن اعضای غیرایرانی نیز حضور دارند. در بخش مربوط به آلمان مانند هر حزب سیاسی دیگر یک برنامه سه‌ساله تعیین شده که قدم اول آن شرکت در انتخابات محلی و بعد پارلمانی در آلمان است و قدم بعدی شرکت در انتخابات پارلمان اروپاست.

خانم پورکیان می‌گوید، در جریان فعالیت‌های سیاسی و مدنی‌اش به ضرورت تشکیل حزبی با محوریت زنان پی برده و از جمله به این موضوع اشاره می‌کند که در مذاکرات مربوط به صلح بین اوکراین و روسیه هیچ زنی تا کنون حضور نداشته است.

یا اینکه در جریان فعالیت‌هایش برای پناهجویان مشاهده کرده که بسیاری از زنان پناهجو به‌خصوص از کشورهای عراق و افغانستان در خانه می‌مانند و یادگیری زبان آلمانی، جست‌وجوی کار، شرکت در دوره‌های آموزشی و خلاصه هرآنچه که به ادغام شدن در جامعه میزبان کمک می‌کند از آن مردان پناهجوست.

خانم پورکیان همچنین به موضوع برابر نبودن دستمزد زنان و مردان اشاره می‌کند و معتقد است که "اقتصاد پایه همه چیز است" و بدون استقلال و ثبات اقتصادی اهداف دیگر نیز برای زنان محقق نخواهند شد.

"عبور از جمهوری اسلامی"

"حزب زنان پیشرو" اما تنها در عرصه سیاست آلمان فعالیت نمی‌کند. این حزب بخشی مجزا برای ایران نیز دارد که اولین هدف تعریف‌شده آن ‌"عبور از جمهوری اسلامی" است.

جرقه تشکیل این حزب ایرانی در جریان جنبش "زن، زندگی، آزادی" زده شد تا اینکه امسال رسما به ثبت رسید.

در پاسخ به این پرسش که برنامه مشخص این حزب برای عبور از جمهوری اسلامی چیست، خانم پورکیان می‌گوید: «اولین قدم ما فرهنگسازی و روشنگری راجع به دموکراسی و ‌‌حقوق برابر است. مسئله عبور از جمهوری اسلامی یک روند است و موسسین این حزب هر کدام به نوبه خود سال‌هاست در این مسیر فعالند، مثلا در شرکت و برگزاری تظاهرات علیه قانون اعدام، فعالیت در راستای بسته شدن مسجد آبی هامبورگ و..»



در جریان این گفت‌وگو برای من مشخص نشد که این فرهنگ‌سازی به‌خصوص در میان مردم داخل ایران چگونه قرار است انجام شود و آیا اصولا زنان داخل ایران مشمول این فرهنگ‌سازی می‌شوند یا نه.

در عین حال خانم پورکیان تصریح می‌کند که خود او شخصا و دیگر اعضای حزب معتقدند که بهترین شخص برای رهبری این گذار شاهزاده رضا پهلوی است.

او می‌گوید: «ما ایشان [رضا پهلوی] را به عنوان محور اتحاد می‌بینیم. من شخصا آقای رضا پهلوی را یک شخص واقعا دموکرات می‌بینم و فکر می‌کنم همه اعضای حزب ما موافق هستند که ایشان می‌توانند در دوران گذار از جمهوری اسلامی نقش محوری داشته باشند ولی بعد از آن نوع حکومت از سوی مردم تعیین می‌شود. من شخصا و اکثریت اعضای حزب ما از رضا پهلوی حمایت می‌کنیم.»

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

این که حمایت از رهبری رضا پهلوی برای دوران گذار می‌تواند منجر به بیشتر شدن طرفداران و اعضای این حزب شود یا آنکه برعکس موجب ریزش هوادران آن شود، موضوعی است که زمان به آن پاسخ خواهد داد.

درباره نوع حکومت آینده ایران، رهبر این حزب تاکید می‌کند که رأی مردم ایران تعیین‌کننده نوع حکومت خواهد بود. او همچنین می‌گوید که از عضویت همه طیف‌ها از جمهوری‌خواه تا سلطنت‌طلب در این حزب استقبال می‌کند.

او در عین حال بر اصولی که در اساسنامه این حزب قید شده تاکید می‌کند، از جمله جدایی دین از سیاست، التزام به اعلامیه جهانی حقوق بشر و التزام به کنوانسیون استانبول برای زنان.

آموزش زنان

یکی دیگر از برنامه‌های این حزب تشکیل دوره‌های آموزشی و کارگاه‌ و ورک‌شاپ برای زنان در زمینه آموزش علوم سیاسی است. خانم پورکیان می‌گوید، با تشکیل دوره‌های آموزشی حضوری و آنلاین "قصد داریم چگونگی حضور در عرصه سیاست را به زنان یاد دهیم".

منابع مالی برای تامین مخارج این فعالیت‌ها به گفته خانم پورکیان، حق عضویت اعضا و کمک‌های مالی است که افراد خیر و علاقه‌مند به حزب اهدا می‌کنند. به گفته او، نهاد فرهنگی متعلق به خانم پورکیان نیز از نظر تامین تجهیزات و سخت‌افزار کمک بزرگی به حزب زنان است.

نسبت حزب با جنبش زنان ایران

یکی از پرسش‌های اساسی من پس از دیدن خبر تاسیس حزب زنان این بود که نسبت یک حزب سیاسی که قاعدتا هدفش باید رسیدن به قدرت باشد با جنبش زنان و فعالیت‌های برابری‌خواهانه زنان در ایران چیست و این حزب جایگاهش را با جنبش زنان ایران چگونه تعریف می‌کند.

هوروش پورکیان در پاسخ به این پرسش می‌گوید: «اگر منظور شما جنبش آزادی‌خواهی زنان در ایران است که رو به گسترش است، باید بگویم که ما با این جنبش همراه هستیم ‌و هدف ما این است که بتوانیم مطالبات زنان برای آزادیخواهی و برابری را قانونمند کنیم.»

موفقیت یا عدم موفقیت حزب "زنان پیشرو"، رابطه این حزب با مردم داخل ایران، جایگاه آن در جنبش زنان ایران و نکاتی از این دست را شاید هیچ مصاحبه و تحقیقی نتواند روشن سازد مگر گذشت زمان و با "محک تجربه".